Binnenkort is het Kerstmis, de periode dat we ons focussen op vrede op aarde, maar die vrede lijkt ver te zoeken. Het laat je wanhopig voelen, het lijkt allemaal zinloos en je voelt je hulpeloosheid. Immers niemand van ons heeft enige grip op de acties of grillen van diegenen die ons zeggen te leiden, of dat nu hier of in het buitenland is.
Maar…. Er is een weg naar vrede, jóuw weg naar vrede. Hoe dan, zul je nu zeggen, dat kan ik toch niet in mijn eentje?

Het antwoord is niet afhankelijk van politieke partijen, maar uitsluitend van het feit dat je ‘wakker’ wordt zoals men zegt. En dat is geen vluchtig, triviaal of denkbeeldig fenomeen. Er is een tactiek om je bewustzijn elke dag een beetje meer op vrede te richten. En als we dat met zijn allen doen, of in ieder geval al een grote groep, keert het tij. Doe je mee?

Tactiek naar vrede

Je zou als volgt kunnen beginnen: als je emotioneel wordt meegesleurd (ofwel je wordt boos, gefrustreerd, angstig of welke emotie dan ook) in de obsessie dat oorlog nodig is voor een betere wereld, waar ook ter wereld je je bevindt, sta dan even stil en stel jezelf een fundamentele vraag:

“Wil ik deel uitmaken van het probleem of van de oplossing?”

Als je deel uitmaakt van het probleem trap je in de volgende valkuilen:

1. Je identificeert je met een bepaalde groep en denkt vanuit dat hokje, hetzij in religie,
hetzij in politiek, of beide.
2. Je demoniseert de vijand: wat is die andere partij toch slecht.
3. Je verdeelt de kwestie in “wij tegen zij”.
4. Je tolereert geweld, dat je rechtvaardigt door het te rechtvaardigen als iets wat de
vijand, wie dat ook mag zijn, verdient.
5. Je accepteert woede als een positieve kracht als deze wordt ondersteund door je eigen
zelfingenomenheid, maar aan de andere kant veroordeel je het ook.
6. Je gelooft dat overwinning belangrijker is dan vrede.
7. Je hecht meer waarde aan politieke loyaliteit dan aan compromis, vergevingsgezindheid
en wederzijds begrip.
8. Als je in de spiegel kijkt, keur je de persoon die je ziet goed: een realist in plaats van een
voorstander van oorlog.
9. Je laat je leiden door angst.
10. Je toont een onbuigzame steun voor autoriteit.

Het hoort bij het ontwaken ofwel wakker worden om je ervan bewust te zijn of jij in deze valkuilen trapt. Dat gebeurt iedereen wel eens. We worden immers dagelijks ermee geconfronteerd en dan is het lastig om daar niet door beïnvloed te worden.
Het feit dat je je bewust wordt van deze valkuilen is al een stap in de goede richting.

Kleine veranderingen tot een volledig ontwaken of bewust worden is het begin van het einde van oorlog.

Hoe je deel uitmaakt van de oplossing

Mensen die deel uitmaken van de oplossing, vertonen vanzelfsprekend juist de tegenovergestelde kenmerken. Herken jij je in het volgende?

1. Je ziet tribalisme als een primitief overblijfsel uit het verleden en een belangrijke bron
van onwetendheid en vooroordelen. Ik zeg zelf altijd: oorlog is niet van deze tijd.
2. Je weigert ‘tegenstanders’ te demoniseren, omdat je in gedachten houdt dat je anders
zelf ook gedemoniseerd wordt.
3. Je beseft dat het ‘wij tegen zij’-denken politieke propaganda is.
4. Je steunt en werkt aan het beëindigen van geweld aan beide kanten van het conflict.
5. Je voelt woede en verontwaardiging over wreedheden, maar gaat niet over de schreef:
Je luistert niet naar woede als vervanging voor rede.
6. Je beseft dat niemand wint in niet-vreedzame patstellingen. Beide partijen zijn
verliezers, omdat de cyclus van geweld in de toekomst nog steeds zal voortduren.
7. Je kiest de moeilijke weg naar vergeving en begrip, omdat je beseft dat dit menselijke
eigenschappen zijn die alle moeite waard zijn.
8. Je kijkt in jezelf om te zien of de oorzaak van het conflict bij jezelf ligt.
9. Je beschouwt angst als een emotionele reactie, en niet als een betrouwbare gids voor
de realiteit.
10. Je weigert autoritarisme te rechtvaardigen en beschouwt het als volstrekt
onaanvaardbaar.

Jouw weg naar vrede in de praktijk

Om te beginnen is deze lijst van toepassing op je eigen bewustzijn, niet op militair beleid of diplomatie – gebieden waar wij gewone burgers geen macht over hebben.
Waar we wel macht over hebben, zijn wijzelf. Hoe gelijk je ook denkt te hebben, hoe gerechtvaardigd je woede ook is, hoe rechtvaardig je partij ook is in een conflict, je zult nooit ontsnappen aan het vicieuze net van oorlog totdat je hier en nu ziet dat al je impulsen collectief worden gevoeld.

Dat is jouw verantwoordelijkheid tegenover de maatschappij en de wereld: niet langer ook maar een korreltje zand toevoegen aan collectieve woede en geweld.

Nu zullen de meest negatieve reacties op een artikel als dit afkomstig zijn van mensen die eigenschappen vertonen die bijdragen aan het oorlogsprobleem, maar die verbijsterd of woedend zouden zijn als ze te horen krijgen dat dit het geval is.
Oorlog voeren is een diepgewortelde, soms verborgen, persoonlijke kwestie die wordt uitvergroot tot een (inter)nationale kwestie.

Het is te gemakkelijk en tegelijk onverantwoordelijk om te negeren dat álle landen in de wereld een belangrijke rol hebben gespeeld en nog steeds spelen in vele grote internationale conflicten, hetzij door directe militaire betrokkenheid, politieke invloed, of steun aan bondgenoten en plaatsvervangende troepen.

Dat betekent dus dat generaties burgers volledig geconditioneerd zijn om oorlog als een logische reactie op een ander ‘slecht’ land te accepteren. Om de gewoonte van oorlog te doorbreken, lijkt het redelijk dat we eerst proberen te achterhalen waarom we eraan vasthouden.

Van gevoel van onmogelijkheid naar 1e stap

Tot slot, als je ooit het gevoel hebt gehad dat vrede een volstrekt onmogelijk doel is, ben je niet de enige. De eerste stap naar vrede is echter niet groots of wereldwijd. Het is persoonlijk. Het is stil. Het begint met één vraag:

“Wil ik deel uitmaken van het probleem of van de oplossing?”

Vrede is geen verafgelegen ideaal – het is een dagelijkse praktijk.

En elke keer dat je compassie kiest boven verdeeldheid, begrip boven oordeel, en bewustzijn boven reactie, draag je bij aan de verschuiving van het collectieve bewustzijn naar iets beters.

De wereld verandert niet in één keer. Maar hij verandert wel: één persoon, één moment, één keuze tegelijk. Die persoon kun jij zijn.

Lees ook eens Het begin en het einde van iets nieuws

Gelukkig kerstfeest en Vrede op Aarde!

Vrije vertaling van een artikel van Deepak Chopra